§4
Związek jest niezależny od pracodawców, organów administracji państwowej, samorządu terytorialnego oraz od partii politycznych i innych organizacji.
§5
Związek zrzesza pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, spółdzielczej umowy o pracę, a w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych zatrudnionych na podstawie członkostwa (wyboru, powołania, mianowania), osoby wykonujące prace nakładczą, osoby wykonujące prace umowy agencyjnej, a także osoby wykonujące prace na podstawie innej umowy prawnej Członkami związku mogą być także osoby bezrobotne, emeryci i renciści.
§6
Celem Związku jest ochrona pracy, godności oraz interesów członków Związku i ich rodzin, a w szczególności:
- ochrona interesów materialnych, socjalnych i kulturalnych,
- zabezpieczenie praw pracowniczych w zakresie wykonywanej pracy i wynagradzania, warunków socjalno-bytowych, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przed zanieczyszczeniami i degradacją środowiska przyrodniczego,
- podejmowanie starań o zgodność działania zakładu pracy z interesami pracowników,
- umacnianie rodziny oraz ochrona życia rodzinnego,
- szerzenie demokratyzmu i umacnianie koleżeńskiej solidarności w stosunkach wzajemnych,
- zapewnienie pracownikom warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych,
- ochrona kultury i szeroko pojętej edukacji,
- kształtowanie aktywnej postawy działania dla dobra Ojczyzny,
- podejmowanie działań na rzecz ochrony naturalnego środowiska człowieka,
- pogłębianie wiedzy członków Związku,
- przeciwdziałanie bezrobociu i pomoc bezrobotnym członkom Związku,
- działanie na rzecz osób niepełnosprawnych i potrzebujących szczególnej pomocy.
§7
Związek realizuje swoje cele przez:
- reprezentowanie swoich członków wobec pracodawców, organów administracji państwowej, samorządowej, instytucji społecznych i innych organizacji,
- zawieranie, wypowiadanie i rozwiązywanie układów, umów i innych porozumień związkowych,
- wszczynanie i udział w postępowaniu administracyjnym, sądowym i innym na rzecz osób potrzebujących pomocy,
- organizowanie i kierowanie akcjami protestacyjnymi załóg w przypadku istotnego naruszenia interesów pracowniczych, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach proklamowania strajku,
- inicjowanie samopomocy członków Związku,
- podejmowanie starań o zapewnienie członkom i ich rodzinom wczasów pracowniczych, zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, miejsc w żłobkach i przedszkolach dla ich dzieci oraz odpowiedni udział w świadczeniach z funduszu socjalnego i innych funduszy zakładu pracy,
- przeciwdziałanie alkoholizmowi i narkomanii,
- popieranie inicjatywy w zakresie usprawnienia gospodarki, rozwoju kultury, nauki i postępu technicznego,
- prowadzenie działalności oświatowo-kulturalnej, tworzenie warunków do odpoczynku po pracy,
- ujawnianie nieprawidłowości w życiu społecznym celem ich usuwania,
- sprawowanie kontroli nad warunkami bezpieczeństwa i higieny pracy, zapewnianie okresowej kontroli stanowisk pracy i zakazywanie swym członkom pracy na stanowiskach nie odpowiadających ustalonym warunkom,
- współdziałanie ze służbą zdrowia w celu ochrony zdrowia pracowników i ich rodzin,
- prowadzenie badań nad warunkami życia ogółu pracowników, w szczególności nad poziomem kosztów utrzymania i regularne publikowanie wyników badań,
- rozwijanie działalności wydawniczej i prasowej,
- publiczne opiniowanie projektów i przepisów dotyczących: życia ludzi pracy, reprezentacji pracowniczych, uczestnictwa pracowników w zarządzaniu, ustawodawstwa socjalnego oraz kluczowych decyzji o podziale dochodu narodowego, kierunkach inwestycji, podziale funduszu spożycia społecznego, zaopatrzenia rynku, gospodarce mieszkaniowej, kształtowaniu cen i płac oraz innych spraw istotnych dla ludzi pracy,
- udzielanie pomocy materialnej członkom Związku,
- powoływanie agend dla realizacji zadań statutowych,
- prowadzenie działalności gospodarczej dla uzyskania środków przeznaczonych na realizację zadań statutowych.
§8
- Członkowie Związku zrzeszają się na zasadzie terytorialno-zawodowej, co oznacza, że:
- Związek zrzesza członków wszystkich zawodów,
- podstawową organizacją związkową jest organizacja zakładowa zrzeszająca pracowników wszystkich zawodów, zatrudnionych w danym zakładzie pracy oraz emerytów i rencistów.
- emeryci i renciści, a także inne osoby mogą zrzeszać się w tak zwanych kołach terenowych związku. zgodnie z § 10,
- zakładowa organizacja związkowa w miarę potrzeby tworzy niższe ogniwa, a w szczególności: organizacje wydziałowe /oddziałowe/ i Koła.
- Podstawową jednostką terytorialną jest region obejmujący swym zasięgiem teren co najmniej jednego województwa. Związku mogą się organizować na zasadach jak w pkt. 1 lub tworzyć decyzją organizacji zakładowych-wspólne organy przedstawicielskie (międzyzakładowe komisje koordynacyjne)
- Utworzenie podregionu oraz zmiana jego zasięgu działania wymaga zgody i rejestracji w Komisji Krajowej
- Zarząd regionu może tworzyć Podregiony na wniosek zainteresowanych Organizacji Zakładowych, Międzyzakładowych. Podregiony działają zgodnie z Regulaminem uchwalonym przez Zarząd Regionu
- w ramach Związku na wszystkich jego szczeblach mogą działać sekcje zawodowe lub branżowe. Sekcje zawodowe obejmują pracowników wykonujących jeden zawód lub kilka zawodów pokrewnych.
- Związek może zawierać porozumienia o współdziałaniu z innymi związkami zawodowymi , jeśli statuty tych związków odpowiadają podstawowym zasadom określonym w niniejszym statucie.
§9
Władze związkowe wszystkich szczebli pochodzą z wyborów. Wybory odbywają się na następujących zasadach:
- kandydatem może być wyłącznie osoba uprawniona do głosowania na zebraniu /Zjeździe/ dokonującym wybory,
- nie ogranicza się liczby kandydatów,
- głosuje się na poszczególnych kandydatów,
- głosowanie jest tajne,
- przewodniczącego wybiera bezpośrednio walne zebranie organizacji danego szczebla,
- wybory są ważne, gdy bierze w nich udział co najmniej połowa liczby delegatów (członków) uprawnionych do głosowania
- wybrany zostaje ten kto w głosowaniu uzyskał 50% plus jeden oddanych głosów.
- szczegółowe zasady i tryb przeprowadzenia wyborów określa Ordynacja Wyborcza do władz Związku uchwalona przez Krajowy Zjazd Delegatów,
- funkcji związkowych nie może pełnić osoba zajmująca kierownicze stanowisko.
- w zakładzie pracy dyrektorzy, zastępcy dyrektorów, kierownicy i zastępcy kierowników, księgowi zakładów pracy.
- w zarządach władzy samorządowej i administracji rządowej wszystkich szczebli.
- członek związku pozbawiony mandatu delegata na Zjazd (zebranie) może pełnić funkcje związkowe do czasu najbliższego Zjazdu (zebrania) który podejmuje decyzje o jego reelekcji lub odwołaniu z pełnionej funkcji.
- odwoływanie członka władz związkowych odbywa się na takich zasadach, jak wybór,
- delegaci wybierani są na okres kadencji, która trwa 4 lata.
§10
- Podstawowe jednostki organizacyjne powstają z inicjatywy podjętej przez co najmniej 3 osoby uprawnione do tworzenia ogniwa związku zawodowego. Stanowią one komitet założycielski. Komitet założycielski nabywa uprawnienia władzy związkowej po zarejestrowaniu w Zarządzie Regionu i działa do czasu wyboru statutowych władz podstawowej jednostki organizacyjnej. Wybory statutowych władz przeprowadza się w terminie ustawowym.
- Ogniwa Związku powstają z inicjatywy pracowników, którzy tworzą w tym celu zakładowe komitety założycielskie. Powołanie ogniwa zakładowego powinno być zgłoszone regionalnemu zarządowi Związku. Ogniwo może tworzyć jeden członek związku.